Bij Tarkett erkennen we de kracht van de circulaire economie en werken we iedere dag aan het ontwikkelen van producten, die de overgang van een lineaire naar een circulaire economie stimuleren. Grondstoffen zijn eindig en dat einde is in veel gevallen helaas niet ver weg. Het is van belang om verantwoordelijk om te gaan met materialen. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door te recycleren, upcyclen, downcyclen of hergebruiken. In dit artikel leggen we de onderlinge verschillen uit.

Het 7R-model van de circulaire economie als basis

De circulaire economie – waarbinnen het hergebruik van producten en grondstoffen centraal staat – wordt duidelijk samengevat in het 7R-model:

1. RETHINK | actief nadenken over het (her)gebruik van materialen en grondstoffen, maar ook over het ontwerp van nieuwe producten.
2. REDUCE | vermindering van energie- en materiaalverbruik.
3. REPAIR | herstellen van onderdelen om het geheel opnieuw te laten werken.
4. REUSE | producten doorgeven aan een andere gebruiker door ze tweedehands te verkopen of te doneren.
5. REFURBISH | materialen opknappen om ze opnieuw te verkopen of te gebruiken in andere producten.
6. RECYCLE | materialen en grondstoffen scheiden en opnieuw samenvoegen tot nieuwe materialen en producten.
7. RECOVER | niet-recycleerbaar materiaal inzetten als energiebron.

Vanuit Tarkett raden we in eerste instantie aan het materiaalgebruik zoveel mogelijk te minimaliseren. Dit kan bijvoorbeeld door overbodige materialen te voorkomen, gebruik te reduceren (voor een langere levensduur), of bestaande materialen zoveel mogelijk te herstellen en op te knappen. Ook is het van belang om na te denken over het eventuele ‘hergebruik’ van materialen na de gebruiksfase. In dit artikel staan we in het bijzonder stil bij recycleren, upcyclen, downcyclen en hergebruiken.

Lees ook ons artikel over Cradle-to-Cradle® (C2C), het duurzaamheidsprincipe dat begint bij het ontwerp en eindigt bij hergebruik.

Recyclage: iets nieuws creëren uit gebruikt materiaal

Recyclage staat voor de manieren waarop producten en materialen na hun eerste leven worden gedemonteerd en de componenten apart worden gebruikt om nieuwe materialen of producten te maken. Het heeft als doel om het ontginnen van nieuwe grondstoffen zo veel mogelijk te minimaliseren.

Voorbeelden van recycling:

•  Glas is een goed voorbeeld van recyclage. Het is één van de weinige grondstoffen die eindeloos recycleerbaar zijn. Wist u dat door één ton glas te recycleren, er 250 tot 300 kg minder CO2 wordt uitgestoten
• Rockpanel gevelplaten zijn van het vulkanisch gesteente basalt gemaakt. Het afval dat ontstaat tijdens de productie benutten ze volledig: tot wel 50% van de grondstoffen bestaat uit gerecycleerd materiaal. Na de gebruiksfase zijn ze ook voor bijna 100% recycleerbaar en kunnen er weer nieuwe steenwol- producten van gemaakt worden zonder kwaliteitsverlies.
• Ook bij Tarkett geven we prioriteit aan recycleren. Waar anderen afval zien, zien wij kansen. Daarom werken we samen met onze klanten om vloeren terug te nemen en te recycleren via ons ReStart®-programma. We hebben bijvoorbeeld unieke technieken ontwikkeld om bij oude tapijttegels het garen van de rug te scheiden, waardoor zowel de garen als de tapijttegel rug 100% recycleerbaar zijn.

Upcycling: een beter leven voor uw gebruikte producten

Bij upcyclen ligt de nadruk op het behoud en zelfs de verbetering van de kwaliteit van het product of materiaal dat u opnieuw gebruikt. De waarde van het ‘nieuwe’ product ligt hoger dan die van het ‘oude’.

Voorbeelden van upcycling:

• Het Zwitserse bedrijf Freitag maakt onverwoestbare fiets- en handtassen uit versleten zeildoeken voor vrachtwagens.
• Bij het Nederlandse bedrijf Vepa ontwerpen ze de meubels zo circulair en duurzaam mogelijk. Voor nieuwe meubels verwerken ze niet alleen eigen afval, maar tevens afvalstromen van anderen. Eén van deze afvalstromen zijn gerecycleerde PET-flessen.
• Métisse is een duurzaam isolatiemateriaal uit oude kleding, die verkregen wordt door inzameling en het niet meer te gebruiken is als kleding. De isolatie is een duurzaam alternatief voor de traditionele isolatiematerialen en is zeer gebruiksvriendelijk te verwerken.
• Aquaminerals haalt kalkkorrels uit drinkwater tijdens het onthardingsproces. Die korrels gebruiken we bij Tarkett in onze tapijten en cosmeticamerk Naïf gebruikt ze in haar scrubs.

Downcycling: hergebruikt materiaal verliest een deel van zijn waarde

Hoogwaardig hergebruik is altijd het streven. Hergebruik in een minder waardevolle toepassing – ‘downcycling’ – moet zoveel mogelijk worden voorkomen. Dit leidt uiteindelijk toch nog tot afval, omdat het bijvoorbeeld niet volledig wordt hergebruikt, of omdat de grondstof niet langer zuiver is. Toch zijn er situaties waarbij downcycling van toepassing is.

Voorbeelden van downcycling:

•  Papier kan gerecycleerd worden, maar verliest iedere keer bepaalde eigenschappen. Kwalitatief schrijfpapier wordt bijvoorbeeld eerst kopieerpapier, dan verpakkingskarton en als laatste toiletpapier – de cyclus van downcycling is dus eindig.
• Een vorm van downcycling die velen van ons zullen herkennen: een plastic winkeltas hergebruiken als zakje voor in de afvalemmer.

Hergebruik: tweedehands en vintage

Recyclage en hergebruik worden vaak verward, maar er is wel degelijk een verschil. Bij recycleren, upcyclen en downcyclen, wordt (een deel van) het product hergebruikt in een ander product.

Bij hergebruik daarentegen, gebruikt u letterlijk het hele product opnieuw in zijn originele vorm.

Dat kan onder de 3de R (repair) vallen, als u zelf het kapotte materiaal hergebruikt nadat u het hebt hersteld of laten herstellen. Maar het kan ook onder de 4de R (reuse) vallen: wanneer u producten die u niet meer gebruikt, verkoopt of weggeeft aan een volgende gebruiker.

Voorbeelden van hergebruik:

• Alles wat u in een tweedehands- of kringwinkel koopt, alles wat u zelf verkoopt op de rommelmarkt, op 2dehands.be of Vinted. Van kleren tot speelgoed, van fietsen tot antieke vazen.
• Ook voor bouwproducten zijn diverse plekken waar tweedehands materialen en bouwproducten worden aangeboden. Een voorbeeld hiervan is Gadero.be. Ook organisaties als Rotor Deconstruction zijn een perfect voorbeeld van een firma, die gebouwen ontmantelt met als doel zoveel mogelijk materialen in te winnen voor hergebruik.
• Repair Cafés, waar gereedschap, materiaal én kennis aanwezig is om kapotte producten en voorwerpen opnieuw te doen werken.
• Ook bij Tarkett hebben we al meerdere projecten gehad,waarbij reeds gebruikte vloeren werden ingezet, soms tot wel 5.000m2 aan hergebruik. Ook in de toekomst blijven we hier de aandacht op vestigen.

Conclusie

Als u leeft en onderneemt volgens het 7R-model, dan bestaat afval (bijna) niet. ‘Afval’ is een product aan het einde van zijn cyclus. En dat einde komt er niet na het eerste gebruik.

Bij Tarkett vinden we het belangrijk om na te denken over de verschillende mogelijkheden om de levensduur van een grondstof of product te verlengen: kunnen we het repareren? Kunnen we het hergebruiken in dezelfde functie of met een andere bestemming? Kunnen we het doneren?

Met die instelling beperken we het gebruik van nieuwe grondstoffen en verminderen we de voetafdruk van onze vloeren.